अखंड मोठ्या वनांचे पर्यावरणाच्या दृष्टीने अनन्यसाधारण महत्व असते. जैवविविधतेची समृद्धी जपणारी वने नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित धोक्यांसमोर तग धरू शकतात आणि आपली आपण परत वाढू शकतात. या प्रकारची वन क्षेत्रे सलग आणि अखंड असतील तर त्यांचे सामाजिक-आर्थिक लाभ दीर्घकालीन असतात. मात्र, तुटक म्हणजेच विखंडित (फ्रॅगमेंटेड) वनक्षेत्रे वनस्पतींचा आणि प्राण्यांचा टिकाव लागण्यात आणि प्राण्यांच्या मुक्त हालचालींमध्ये बाधा आणू शकतात. उदाहरणार्थ, वाघांना शिकार करण्यासाठी, पुनरुत्पादनासाठी आणि मनुष्यप्राण्याच्या वाटेत न येता जगण्यासाठी मोठी सलग जंगले जास्त गरजेची असतात.

Engineering

Mumbai

वॅलरायझेशन वर केलेल्या उल्लेखनीय संशोधनाबद्दल आयआयटी मुंबईच्या प्रा. देबब्रत मैती यांना शांती स्वरूप भटनागर पुरस्कार -२०२२ ने गौरविण्यात आले.

मुंबई

अनेक अणू एकत्र येऊन रेणू तयार होताना अणूंची त्या रेणूमधली मांडणी वेगवेगळ्या पद्धतीने होऊन त्याच्या वेगळ्या रचना तयार होऊ शकतात. अश्या रचनांना समसूत्री(आयसोमर/isomer) म्हणतात. काही समसूत्रींतील अणूंच्या रचना एकमेकांचे आरशातले प्रतिबिंब असतात. जसे दोन हात एकमेकांवर ठेवल्यास तंतोतंत जुळत नाहीत, तश्याच ह्या रचना एकमेकांवर ठेवल्यास जुळत नाहीत. अशा रेणूंना हस्तसम (कायरल/ chiral) रेणू म्हणतात. हस्तसम रेणूची एक रचना औषधी असू शकते तर दुसरी शरीराला हानिकारक. पेनिसिलिनचा रेणू याचे उत्तम उदाहरण आहे.

मुंबई

वेगाने बदलणार्‍या क्षीण चुंबकीय क्षेत्राच्या प्रतिमा तयार करण्यासाठी हिऱ्यामधील पुंज दोषांचा वापर 

मुंबई

मानवी संसाधनांच्या आणि ५जी वर आधारित पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी व त्याला पोषक वातावरण तयार करण्याच्या दृष्टीने बहुसंस्थात्मक ५जी चाचणी संच प्रकल्प 

मुंबई

संशोधकांनी ग्राफीन आणि अल्फा मॉलिब्डेनम ट्रायऑक्साइडच्या मिश्रणाचा वापर करून व्होल्टेज नियंत्रित क्वांटम सर्किट तयार करण्याचा एक नवीन मार्ग शोधला आहे.

मुंबई

पुंज (क्वांटम) पदार्थ आधारित वॅलीट्रॉनिक्स उपकरणांसाठी सध्याचे उत्पादन तंत्रज्ञान उपयोगात आणू शकणारी नवीन रचना

मुंबई

द्वि-घटक मिश्रधातूंच्या माहितीच्या आधारे मशीन लर्निंग मॉडेल अधिक घटक असलेल्या मिश्रधातूंच्या प्रत्यास्थ गुणधर्मांचे अनुमान लावू शकते  

Mumbai

प्रबलित कॉंक्रिट बांधकामाच्या पृष्ठभागावर यंत्र टेकवून मोजता येणार सळयांमधील क्षरणाचे प्रमाण 

मदुराई

मदुराईमधील ऐतिहासिक तलावांना पुनः प्रचलित करण्याची आय आय टी मुंबईच्या संशोधकांची शिफारस

मुंबई

प्रस्तावित केलेले नवीन मटेरियल मायक्रो आणि नॅनो उपकरणांसाठी सुयोग्य माध्यम ठरू शकेल - संशोधकांनी केलेल्या सखोल अभ्यासाचा निष्कर्ष

Search Research Matters