अखंड मोठ्या वनांचे पर्यावरणाच्या दृष्टीने अनन्यसाधारण महत्व असते. जैवविविधतेची समृद्धी जपणारी वने नैसर्गिक किंवा मानवनिर्मित धोक्यांसमोर तग धरू शकतात आणि आपली आपण परत वाढू शकतात. या प्रकारची वन क्षेत्रे सलग आणि अखंड असतील तर त्यांचे सामाजिक-आर्थिक लाभ दीर्घकालीन असतात. मात्र, तुटक म्हणजेच विखंडित (फ्रॅगमेंटेड) वनक्षेत्रे वनस्पतींचा आणि प्राण्यांचा टिकाव लागण्यात आणि प्राण्यांच्या मुक्त हालचालींमध्ये बाधा आणू शकतात. उदाहरणार्थ, वाघांना शिकार करण्यासाठी, पुनरुत्पादनासाठी आणि मनुष्यप्राण्याच्या वाटेत न येता जगण्यासाठी मोठी सलग जंगले जास्त गरजेची असतात.

Engineering

मुंबई

द्विमितीय नॅनो-सामग्री वापरून प्रकाशीय निस्यंदक व तापविद्युत साधने बनवणे शक्य होईल असे एका सैद्धांतिक अभ्यासात सूचित

 

Mumbai

संशोधकांनी रॅंडम ऍक्सेस मेमरीचा उपयोग करून, मेंदूमध्ये असलेल्या चेतापेशींप्रमाणे असलेली, शक्तीशाली प्रसंभाव्य इलेक्ट्रॉनिक ज्ञानतंतू विकसित केली आहे 

मुंबई

 

प्रकाशचित्र : अनस्प्लॅश द्वारा एरफान अफशारी  

घन पदार्थांच्या स्फटिक रचनेतील दोषांचा उपयोग इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचा वेग वाढवण्यासाठी कसा करता येईल ह्याचा शोध संशोधकांनी घेतला

मुंबई

काही अणूंएवढी जाडी असलेली सामग्री वापरून तयार केलेल्या नॅनोचिप्स चा उपयोग क्वांटम संगणनासाठी करण्याचा संशोधकांचा प्रस्ताव

बेंगलुरु

तापविद्युत उपकरणांच्या नव्या संरचनेमुळे शक्ती व कार्यक्षमता, दोन्ही वाढवता येतील

इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे वापरताना उद्भवणारी एक लक्षणीय समस्या म्हणजे त्यांतून उत्पन्न होणारी उष्णता. ह्यामुळे विद्युत ऊर्जा तर वाया जातेच, पण खूप गरम झाल्याने उपकरणाचेही नुकसान होऊ शकते. उष्णतेचे विद्युत ऊर्जेत व विद्युत ऊर्जेचे उष्णतेत रूपांतर करणारे तापविद्युत साहित्य वापरून इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांतून उत्पन्न झालेल्या उष्णतेचे रूपांतर परत विद्युत ऊर्जेत करता येईल. यामुळे ऊर्जेचा अपव्यय टळेल आणि उपकरणेही अति तापणार नाहीत. 

मुंबई

औषधीय रेणूंच्या संरचनेसाठी आवश्यक इष्ततम संप्रेरकांची निवड करण्यासाठी मशीन लर्निंग तंत्राचा वापर 

मुंबई

दूषित पाण्यातून जड धातू दूषितांना एकाच टप्प्यात काढून टाकण्यासाठी संशोधकांनी तयार केली नवीन सामग्री

मुंबई

नवीन संशोधनाने सिद्ध केले की रंग किंवा शाईच्या वाळलेल्या डागाचा आकार त्यातील कणांच्या आकारमान व प्रमाणावर अवलंबून असते

इंकजेट प्रिंटरसाठी ठराविकच शाई वापरावी असे का बरं सांगितले जाते?  कुठला इतर रंग किंवा वेगळी शाई वापरली तर का चालत नसावी? शाई योग्य नसेल तर पूर्ण व एकसमान छ्पाई होत नाही. छापण्यासाठी वापरली जाणारी शाई एक कलिल असते - म्हणजे घनपदार्थाचे बारीक कण द्रव पदार्थात निलंबित असतात. कागदावर एकसमान छापले जावे अश्या रीतीने घन कणांचा आकार व संहती ठरवून शाई तयार केली जाते.

मुंबई

सुधारित वर्धन विनिर्माण (इम्प्रुव्हड ऍडिटिव्ह मॅन्युफॅक्चरिंग) वापरून झीज झालेले औद्योगिक भाग दरुस्त करण्याची भारतीय तंत्रज्ञान संस्था मुंबई येथील संशोधकांनी प्रस्तावित केलेली नवीन पद्धत, उद्योगक्षेत्राच्या शाश्वत वाढीसाठी उपयुक्त ठरेल|

 

Search Research Matters